«Kazsat» жерсеріктері жөнінде «РҒБО» АҚ әскери инженерлері толықтай хабардар.
АҚКӨЛ. АҚМОЛА ОБЛЫСЫ – Республикалық ғарыштық байланыс орталығының «Ақкөл» ғарыштық байланыс орталығындағы негізгі қызметтерді Байқоңыр ғарыш айлағында қызмет еткен запастағы офицерлер алады. Қатаң тәртіп, жүйелілік, командалық рух – бұл әскери үлгідегі қатаң талаптар «Kazsat» ұлттық ғарыштық байланыс және хабар тарату тобының үздіксіз және тиімді жұмыс істеуі үшін қажет деп санайды ғарыштық байланыс инженерлері.

Шоқан Свогузов - «РҒБО» АҚ Басқарма төрағасының орынбасары, Қайрат Телгарин – «Ақкөл» ғарыштық байланыс орталығының (ҒБО) директоры, Бекболот Азаев – «Ақкөл» ҒБО Ұшуларды басқару орталығының (ҰБО) бастығы - байырғы офицерлер, Можайский атындағы Әскери-ғарыш академиясы оқу орнын бітіргендер, Байқоңыр ғарыш айлағында қызмет еткеннен кейін 2006 жылы Қазақстан тарихында «Kazsat» ғарыштық байланыс және хабар тарату жүйесін құруға қатысу үшін Ақкөлге келді.

Шоқан Свогузов, 43 жаста, Солтүстік Қазақстан облысында туған, запастағы майор.
Шоқан Ғалиханұлы, Байқоңырға, кейін Ақкөлге қалай келдіңіз?
- Мектепте оқып жүрген кезімде Байқоңыр қаласындағы Халықаралық ғарыш мектебінде (ХҒМ) оқыдым. ХҒМ бітірген соң Санкт -Петербург қаласындағы Можайский академиясына түсіп, әскери училищені бітірген соң лейтенант шенімен Байқоңырға оралдым. Төртінші орталықта қызмет еттім, кейінірек ғарыш айлағының №97 «протондық» учаскесінде, №3 өлшеу пунктінде қызмет еттім, 2000-2006 жылдар аралығында қызмет еткен кезеңде зымырандардың барлық түрлерін ұшыруға қатыстым. Ғарыш айлағындағы әскери қызметкерлердің қысқаруына байланысты мен үйге қайтуды шештім. Оның үстіне менің кіші отанымда, елдің солтүстігінде ғарыштық байланыс жүйесін, жерсеріктерді жерүсті басқару орталығын құру басталды. Бұл туралы бізге, Байқоңырда әскери борышын өтеген қазақстандықтарға, әскерді аяқтап Ақкөлде қызмет етіп жүрген «Можайка» құрамындағы досымыз әрі қатарлас жауынгер подполковник Бауыржан Құдабаев айтып берді. Ол бәрімізді шақырды. Жаңа жұмыс орнын таңдауда патриотизм рухы, жаңа, үлкен іс және ең бастысы мамандану басты болды. Мен РҒБО-да 2006 жылдың 26 мамырынан бастап жұмыс істеймін, Ұшуларды басқару орталығы бөлімінің 1-ші санатты инженері болып бастадым, 9 жыл бойы «Ақкөл» ҒБО-ны басқардым, соңғы екі жыл «РҒБО» АҚ Басқармасы құрамында қызметтемін.

Әскери қызмет тәжірибесі ғарыштық байланыс орталығының жұмысында Сізге қалай көмектесті?
- Мен ғарыш айлағының командалық пунктінде қызмет еттім, ол жерүсті объектілерін үйлестіруді қамтамасыз етеді – бұл телеметрияны қабылдау, ақпаратты жіберу, ғарыш кемесімен байланыс. Айына бір рет ұшырылатын ғарыш айлағынан айырмашылығы, бұл жұмыс ҒБО-да тәулік бойы жүргізіледі, бұл жерде менің ғарыштық байланыс жүйесін пайдалану тәжірибесі қажет болды.

РҒБО ұжымын анықтайтын негізгі сөз қандай?
- Кәсіби мамандар. 39 мың шақырымнан астам биіктікте орналасқан жерсеріктерді тек ғарышты түсінетін және сүйетін мамандар, инженерлер ғана басқара алады. Жалпы, өз ісіне деген сүйіспеншіліксіз табысқа жету мүмкін емес деп ойлаймын.

Қазақстанның ғарыштық байланысының даму болашағын қайдан көресіз?
- Ұлттық байланыс жерсеріктерінің шоқжұлдызын толықтыру, елді ғарыштық байланыспен қамтамасыз ету бойынша заманауи міндеттерді орындау, кадрлық әлеуетті күшейту. Біздің ұжым игі дәстүр мен ұрпақтар сабақтастығын ұстанушы. Мысалы, қазірдің өзінде бізде ғарыштық байланыс мамандарының бірнеше отбасылық әулеттері бар.

Қайрат Телгарин, 49 жаста, Ақтөбе қаласында туған, запастағы майор.
Қайрат Қуандықұлы, Сіздің ғарышқа жолыңыз қандай болды?
- 8-сыныптан бастап Шымкент қаласындағы әскери-кәсіптік бағдар беретін Республикалық мамандандырылған мектеп-интернатта оқи бастадым. Оқуды бітіргеннен кейін Можайский атындағы Әскери ғарыш академиясына оқуға түсіп, одан әрі ғарыш күштерінің лейтенанты шенімен 1995 жылы «Байқоңыр» ғарыш айлағына қызмет етуге келді. Онда 13 жылға жуық қызмет еттім, «Протон» ұшыру алаңында дивизия бойынша байланыс бастығының орынбасары болдым. 2006 жылдың мамырында, ғарыш айлағын демилитаризациялау қарқынды жүріп жатқан кезде, біздің досымыз Бауыржан Құдабаев Байқоңырға бірінші қазақстандық байланыс жерсерігін ұшырар алдында келіп: «Біз, жігіттер, біздің қазақстандық ғарышты көтеруіміз керек» деді. Осылайша мен Ақкөлде болдым.

Байқоңырдың Сізге үйреткен негізгі сабағы қандай?
Байқоңырдың негізгі сабағы - ғарыш қателікті кешірмейтінін түсіну. Біз ғарыш саласына берілгендік пен офицерлік абыройдың үлгісі болған ғарыш айлағының бастықтары генерал Шумилин, Баранов сияқты аты аңызға айналған тұлғалармен қатар қызмет еттік. Техникамен жауапкершілікпен жұмыс істеу, штабтық жұмыс, жеке құраммен, құжаттармен жұмыс істеу – мұның бәрі ғарыштық байланыс орталығында маған пайдалы болды. Ал Отанға қызмет етудің әскери борышы, ерекше патриоттық сезім, ынта -жігер, бұл жұмыс РҒБО-да басталған ең керемет уақыт болды!

«Ақкөл» ҒБО қазіргі құрамына қалай баға бересіз?
– Ұжым құрылған күннен бастап біз іс жүзінде әскери тәртіп жүйесін құрдық. Бұл күніне екі рет істің жай-күйі туралы есеп беру, сәйкес келбет, қатаң құжаттама, әртүрлі жағдайларда әрекет ету алгоритмі белгіленеді. Және, әрине, әркімнің өз аймағындағы жауапкершілігі. Мысалы, орталықтың басшысы ретінде менің міндеттеріме «Kazsat-2» және «Kazsat-3» жерсеріктерін басқару бойынша барлық жұмыс процесін ұйымдастыру кіреді. Бұл ұшу тапсырмасы, және жерүсті техникасының жұмысы, және мамандардың, орталықтың барлық 84 қызметкерлерінің тұрмыстық жағдайы. Мен өз әріптестерімде, әрине, кәсіпқойлықты, сондай-ақ шығармашылық пен бастамашылықты бағалаймын, өйткені біз өзіміз ақша табамыз. Мысалы, мен тек энтузиастарды ғана емес, сонымен қатар жаңашылдарды - Ерлан Досымбаев, Азат Садвакасов, Дмитрий Дубаневич, Александр Харун сияқты біздің жас жігіттер деп атай алар едім.

Бекболот Азаев, 50 жаста, Қырғызстанда туған, запастағы майор.
Бекболот Азаевтың ғарышқа жолы достарына ұқсас болды. Солайша Бішкектегі ұлттық кадрлар квотасы бойынша әскери кәсіптік бағдар беретін мамандандырылған мектеп-интернаты. Келесі - Можайский ғарыш академиясы, оны аяқтаған соң - Байқоңыр. «Мен Байқоңырдан Ақкөлге достарымнан сәл кешірек келдім, «Kazsat-1» ұшырылуына қатысқан соң 2006 жылдың шілдесінде», - деді Бекболот Бегалиұлы.

Қазақстандық кеңістікті зерттеуді таңдауда шешуші фактор қандай болды?
- Бұл бірінші қазақстандық байланыс және хабар тарату жерсергінің ұшырылуы болды. Ол кезде Қазақстан Байқоңырға белсенді түрде кірді, ғарыш қызметін дамытудың қызықты жоспарлары болды. Және, әрине, біздің Санкт-Петербургтегі достығымыз және Можайский академиясының «майдандастарымыздың» Қазақстанда ғарыштық байланыс құру туралы шешімі. Байқоңыр ғарыш айлағында Гагарин ұшыру кешенінде 13 жыл, кейін Протон ұшыру кешенінде және міне 15 жыл «Ақкөл» ҒБО-да қызмет еттім.

Сіз адамдарда қандай қасиеттерді бағалайсыз?
- Әдептілік, жауапкершілік, «қолдау сезімі». Біз жас мамандарға жауапкершілікті ғана емес, өз ісіне деген сүйіспеншілікті сезінуі үшін әрқашан қолдау көрсетіп, көмектесеміз. Бұрын біз Мәскеуге білім мен біліктілік үшін баратын болсақ, қазір жастарды сол жерде оқытамыз, өзіміздің мамандар тобын құрамыз. Бүгінде біз РҒБО - бұл мектеп, Қазақстанның ғарыштық байланыс мамандарына арналған «кадрлар ұстасы» деп сенімді түрде айта аламыз. Бізде тату ұжым бар, оған кәсіпорынның бірінші басшысы Виктор Дмитриевич Лефтер адамдарға достық пен көңіл бөлу сезімін, кәсіпке кәсіби және жауапкершілік қарым-қатынасты сіңіре алды.

Бүгінде «РҒБО» АҚ-ның еңбек постындағы офицерлік құрмет пен Отанға қызмет ету дәстүрлерін отыз запастағы әскери қызметші жалғастыруда, оның ішінде екі полковник, екі подполковник, үш майор, бес капитан, төрт аға лейтенант, он лейтенант, екі аға сержанттар мен екі сержант. Ал Байқоңырдың қатал мектебінен өткен әскери инженерлер «Kazsat» жерсеріктерінің «тамыр соғуына» сенімді.

Как создавалась космическая система «Казсат», рассказали служившие на Байконуре офицеры