АСТАНА. БАСПАСӨЗ-РЕЛИЗІ - Осыдан тура жиырма жыл бұрын, 2005 жылғы 9 желтоқсанда Қазақстанның алғашқы ғарыштық инфрақұрылым объектісі пайдалануға қабылданды. Бүгін Ақмола облысы Ақкөл қаласының аумағында орналасқан және «Kazsat» сериялы ғарыш аппараттарын басқарудың негізгі орталығы болып табылатын «Ақкөл» ғарыштық байланыс орталығы (ҒБО) мерейтойын атап өтеді.

Бұл бірегей нысанның құрылысы 2005 жылдың наурыз айында бұрынғы «Энергетик» демалыс базасының орнында басталды. Небәрі тоғыз айдан кейін, 2005 жылдың желтоқсанында Орталық пайдалануға берілді. Тарихта мұндай болған емес. Статистикаға сәйкес, мұндай күрделі техникалық нысанның құрылысы бірнеше жыл бойы жүргізіліп келеді. Мұндай жедел қажеттілікке не себеп болды?

«2004 жылы ел үкіметі біздің жаңа кәсіпорнымызға – «Республикалық ғарыштық байланыс орталығы» (РҒБО) АҚ-ға қазақстандық ғарыштық байланыс және хабар тарату жүйесін құру және шетелдік байланыс операторларының қызметінен бас тарту міндетін қойды. Бірінші байланыс жерсерігін және оны басқару жөніндегі жерүсті кешенін құру бойынша жұмыстар қуатты қарқынмен қатар жүрді және бұл серпінді, оң көзқарасты еліміздің Министрлер Кабинеті мен ҚР Байланыс және ақпараттандыру агенттігінің өзі белгіледі. Тапсырма оңай болған жоқ - бұрынғы балалар лагерінің 8 гектар аумағын жаңарту, қайта құру, оны «нөлден» бастап жасағаннан әлдеқайда қиын болды. Бірақ бәрі ойдағыдай болды. Басты мәселелердің бірі кадрларды даярлау болды. Мамандар бүкіл Қазақстан бойынша іріктелді. Мыңдаған байланыс инженерлерінің арасынан 30 адамнан тұратын бірінші топ құрылып, нысанда жұмысқа кірісті», - деді «РҒБО» АҚ-ның бірінші басшы, қазіргі кеңесшісі Виктор Лефтер.

20 жыл ішінде байланыс жерсеріктерін басқарудың алғашқы жерүсті кешені барлық халықаралық стандарттарға сәйкес келетін заманауи технологиялық орталыққа айналды. Бүгінгі күні оның құрамында: ғарыш аппараттарының ұшуын басқару орталығы (ҰБО), жерсеріктік байланыстың жердегі пайдаланушы станцияларына рұқсат беретін жерсеріктік байланыс және хабар тарату арналарының мониторингін басқару орталығы (МБО), жерсеріктердің орбитада орналасқан жерін дәл өлшеуге арналған командалық-өлшеу жүйесі бар аппараттық-бағдарламалық және метрологиялық қамтамасыз ету орталығы (АБ және МБО), сондай-ақ инфрақұрылымды пайдалану қызметтері бар. «Ақкөл» ҒБО барлық жүйелері толығымен дербес, тәуелсіз және «Kazsat» сериялы ғарыш аппараттарының берілген техникалық және баллистикалық сипаттамаларын басқару, бақылау және қолдау міндеттерін үздіксіз орындауға арналған.

Орталық «Kazsat» сериялы ұлттық ғарыш аппараттарын басқаруға арналған жаңа технологиялық жабдықтармен жабдықталған. 2008-2010 жылдары «Ақкөл» ҒБО «Kazsat-2» жобасы бойынша, 2013 жылы «Kazsat-3» жобасы бойынша жаңғыртылды.

Қазір орбитада KazSat-2 (2011 жылы іске қосылды) және Kazsat-3 (2014 жылы іске қосылды) жерсеріктері жұмыс мерзімін ұзарту мүмкіндігімен 15 жыл қызмет ету мерзімімен жұмыс істейді. KazSat байланыс жерсеріктері Қазақстанның барлық аумағын, Орталық Азия елдерін және Ресейдің орталық бөлігін қамтиды.

2013 жылы «Ақкөл» ҒБО-ның кіші інісі - резервтік жерүсті басқару кешені Алматы облысының Іле ауданындағы «Көктерек» ғарыштық байланыс орталығы пайда болды.

Бүгінгі таңда Қазғарыш кәсіпорындары арасында флагман болып саналатын «РҒБО» АҚ-ның басты құндылығы – адамдар, мамандар, еңбек ұжымы. Негізгі құрамы «Ақкөл» ҒБО-да жұмыс істейтін жоғары білікті инженерлер тәулік бойы «Kazsat» байланыс және хабар тарату жүйесінің борттық жүйелері мен ғарыш аппараттары агрегаттарының берілген техникалық сипаттамаларын басқаруды, бақылауды және қолдауды жүргізеді.

Бүгінде «Ақкөл» ҒБО-да 75 қызметкер жұмыс істейді, оның ішінде 50 - инженерлік құрам. Соның ішінде Орталықтың негізгі басшылық лауазымдары мен ұжымның өзегін бүгінде ардагерге айналған алғашқы құрамның мамандары құрайды.

Құрамында екі ғарыш аппараты мен екі жерүсті басқару кеше бар ҚР Байланыс және хабар тарату ғарыштық жүйесі штаттық режимде жұмыс істейді. Ғарыштық байланыс қызметтерін 19 байланыс операторы сәтті пайдаланады.

Тұрақты байланыс, телевизиялық хабар тарату, бүкіл ел аумағында және одан тыс жерлерде деректерді беру – бұл «РҒБО» АҚ және тікелей «Ақкөл» ҒБО-ның елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына, Қазақстанның ақпараттық тәуелсіздігін қамтамасыз етуге қосқан үлесі.

Бұл туралы және саясат, бизнес және жаңа технологиялар саласындағы ынтымақтастықты кеңейту туралы толығырақ «РҒБО» АҚ Басқарма төрағасының Kazinform агенттігіне берген сұхбатынан оқи аласыз https://www.inform.kz/ru/kosmicheskaya-svyaz-kak-obespechena-informatsionnaya-bezopasnost-kazahstana